Dzień zmierzał powoli ku swojemu końcowi.
    Czerwone słońce staczało się w nieprzeniknioną puszczę i tylko miejsce, w którym miało się zapaść ostatecznie, rozpaliło się na chwilę jaśniejszym płomieniem, lecz wkrótce także ono zaczęło przygasać, płowieć, blaknąć. Upalne powietrze, duszne i lepkie, nieporuszone za dnia najmniejszym powiewem wiatru, stało takie nadal nad ziemią pomimo nadciągającego wieczoru. Od nadrzecznych bagien niosło się gardłowe rechotanie żab, zaś od południa wypełzła na nieboskłon czarna chmura i podświetlana raz po raz błyskawicami sunęła niepowstrzymanie w stronę wzgórza, na którym widać było zabudowania klasztoru.
       Kilkunastoletni chłopiec, skromnego wzrostu i delikatnej budowy ciała, o gładkiej dziewczęcej twarzy i bystrych migdałowych oczach, spoglądał z niepokojem na nadciągającą chmurę, potem obrzucał szybkim spojrzeniem idącego za nim zakonnika i zachęcał go do pośpiechu roztaczając przed nim obraz wielkiego niebezpieczeństwa, w jakim się znajdą, jeżeli będą ociągali się w marszu. 
      Podążający za chłopcem wysoki, kościsty mnich o śniadej skórze i pociągłej twarzy okolonej siwym zarostem, ubrany w krótką opończę z kapturem, jeszcze w sile wieku, lecz już nie taki sprawny fizycznie i dziarski jak jego młodziutki towarzysz, patrzył spod krzaczastych brwi na ponaglającego go chłopca, uśmiechał się pobłażliwie, przystawał co jakiś czas, opierał się na pątniczym kiju i spoglądał z niechęcią na klasztor, który stał na górującym ponad całą okolicą wzniesieniu. 
     – Chodźmy, mistrzu Symeonie, chodźmy – zachęcał i popędzał równocześnie opieszałego mnicha chłopiec powołując się na niebezpieczeństwo, jakie grozi im ze strony nadciągającej burzy, to znowu na reprymendy opata, jakie spadną na niego, jeżeli zaniedba się w swoich obowiązkach, a w rzeczywistości zaniepokojony raportem, który musiał zdać opatowi z kończącej się właśnie podróży, gdy tymczasem z powodu rozgardiaszu, braku czasu, również własnego lenistwa, nie zdążył przemyśleć niezbędnych szczegółów swojego sprawozdania, więc bał się, że jego relacja będzie chaotyczna, niespójna i może zostać przez opata źle zrozumiana. – Będzie bieda. Będzie, jak mi Bóg miły – powtarzał w kółko zrozpaczony chłopiec. 
      – Rex locuta, causa finita[1] – powiedział mistrz Symeon tracąc cierpliwość z powodu nieustannych ponagleń chłopca. 
      – Suus cuique mos est[2] – padła z ust chłopca błyskawiczna odpowiedź. 
      – Szybko się uczysz, mój stróżu – odparł z podziwem mnich. 
     – Nietrudno jest się nauczyć, kiedy ma się nóż na gardle – burknął chłopiec i poczerwieniał. 
      W oczach mistrza Symeona błysnął ognik zaciekawienia, lecz momentalnie zgasł przysłonięty zmrużonymi powiekami mnicha. 
      – To prawda, chłopcze, ale kiedy ma się nóż na gardle, jak mówisz, wtedy myśli się tylko o nożu. 
     – Są wyjątki, mistrzu. 
     – Oczywiście, że są. W tym względzie masz rację, drogi chłopcze – przyznał zakonnik – bo czymże, w gruncie rzeczy, jest niebezpieczeństwo, które znamy, wobec nieznanego nam. Strachem o siebie. Strachem przed tym, co nas dotyka i przed czym nie uciekniemy. Bo jeżeli człowiek, który jest księciem, ale w oczach innych chce uchodzić już za króla, chociaż res non iudicata pro weritate habetur[3], to czy taki człowiek... 
     – Mistrzu – syknął chłopiec, przyłożył palec do warg, porozglądał się wokoło i dodał przyciszonym głosem. – Tutaj nawet trawa ma uszy. 
     – I język – mruknął mistrz Symeon. 
     – I język – powtórzył bezwiednie chłopiec, przeżegnał się i splunął przez ramię. 
      Na twarzy mistrza Symeona pojawiło się rozbawienie. 
      – Moje zachowanie nie jest godne sukienki, jaką noszę. Wiem o tym, mistrzu – powiedział speszony chłopiec – ale uczyniłem to... 
      – Ze strachu – podpowiedział mu mistrz Symeon. 
      – Z ostrożności – zaprotestował chłopiec. 
      – Ze strachu, który nazywasz ostrożnością. 
      – A czy ja się wypieram, że się boję? – chłopiec zatrzymał się i spojrzał z wyrzutem na zakonnika. – Oczywiście, że się boję – powiedział i ruszył dalej mówiąc: – Ja boję się tak, jak boi się każdy normalny człowiek, więc czemu miałbym temu zaprzeczać. Strach jest towarzyszem każdego stworzenia na tym świecie, więc dlaczego miałby nie być moim? A że jestem ostrożny?… W tym kraju nawet trawa jest ostrożna. 
      – I zapewne dlatego, mój Adalbercie, ona również ma uszy – sarknął zakonnik. 
      Chłopiec przygryzł wargi, rzucił zakonnikowi niechętne spojrzenie i westchnął jak ktoś, kogo szczere zamiary zostały zrozumiane opacznie. Więcej nawet, komu się nie ufa i komu nie pozostaje nic innego, jak pogodzić się z krzywdzącym go osądem. Grzyb! Próchno! Przybłęda! – wołała w chłopcu rozżalona dusza. Kim ty jesteś do diabła, że muszę ciebie znosić, myślał chłopiec, a doznane upokorzenie jeszcze bardziej potęgowało jego niechęć do zakonnika. Kim ty jesteś u diabła, że muszę śledzić twoje kroki? Pamiętać wypowiadane przez ciebie słowa. Wiedzieć, jakim tonem je wypowiedziałeś, jakby od ich brzmienia zależały losy świata. Kim ty jesteś kupo gnatów okryta skórą pozoru, nieróżniącą się w niczym od pergaminu, na którym stawiasz swoje czarne znaki? Kim ty jesteś, że muszę wiedzieć, czym napychasz przyschnięty do kręgosłupa kałdun? Wsłuchiwać się w twój oddech, twoje starcze rzężenia i postękiwania. Kim ty jesteś u diabła, że twoją krnąbrność traktuje się pobłażliwie, z uśmiechem zażenowania na twarzy? Że jesteś wysłuchiwany, hołubiony, nagradzany a mnie, za moją uległość, wierność i posłuszeństwo, traktuje się jak zaprzańca. Kimże jesteś do diabła, że opat patrzy na ciebie z zakłopotaniem? Wysłuchuje twoich słów w skupieniu, z przejęciem, jakbyś głosił prawdy ostateczne. Że nie ciągnie ciebie za język. Nie obnaża twoich myśli. Nie drwi z ciebie i nie ośmiesza, tylko uśmiecha się i grzecznie ci przytakuje. A ja – powiedział głośno chłopiec, przeraził się swoich słów, obejrzał się za siebie i kiedy zorientował się, że zakonnik nie usłyszał go, odetchnął   z ulgą, skręcił z traktu w lewo i wszedł na ledwie widoczną wśród wysokich traw ścieżkę, która prowadziła do znanej mu tajemnej furty w południowym murze klasztoru. 
      Skrót ten znało niewielu, ponieważ niełatwo było go dostrzec wśród traw i zarośli, ponadto trudny był do pokonania nawet dla zaprawionych w marszu piechurów, dlatego też rzadko go używano. Ścieżka zaraz za brodem na rzece skręcała w lewo, przedzierała się przez tarninę, wiła się jak wąż wśród wysokich traw, a kiedy wydostawała się na błonia, urzeczona bliskością celu rzucała się przed siebie, prosto jak strzelił, nie zważając, że ma do pokonania strome, prawie pionowe urwisko, które powstało wskutek osunięcia się ziemi spowodowanego przez długotrwałe deszcze. Żeby pokonać ową stromiznę, trzeba było wspinać się mozolnie po wkopanych w zbocze płaskich kamieniach do niewielkiej platformy przy południowym murze klasztoru. Stąd, od ukrytej w murze sekretnej furty, dzielił strudzonego wędrowca przysłowiowy żabi skok. 
      Mnisi przeszli przez nadrzeczne błonia, przebili się przez splątaną tarninę i zachęceni do pośpiechu bliskością celu, w którym po trudach podróży czekał na nich posiłek i zasłużony odpoczynek, weszli na osuwisko. 
      Taki już ten kraj jest, myślał z goryczą mistrz Symeon. Takim go zastałem i takim zostawię. Nic go nie zmieni i nikt go nie odmieni. Tysiące czujnych uszu  i tysiące stulonych w szepcie warg. Kraj czujnych uszu i usłużnych warg. Ucho i warga, a pomiędzy nimi przestrzeń wypełniona tym nieustannym szy szy szy... Grube, napęczniałe plotką i pomówieniami usłużne wargule karmiące nimi chciwe, nigdy nienasycone uszy. Tylko te uszy i te ryjki, w tym nigdy niekończącym się szy szy szy. I jeszcze ta przestrzeń pomiędzy nimi. Niewidoczna gołym okiem, lecz realna, dająca się bez trudu wymierzyć. Pomiędzy chciwie nadstawionym uchem a usłużną wargą mieści się cała substancja tego kraju. Książęcy diadem, królewska korona, biskupi pallium[4], purpura[5], wydłubane oczy, wyrwane języki, odcięte ręce, odrąbane głowy, poćwiartowane ciała, zdrady, podstępy, oszustwa i krew. Wszędzie krew. To niewiarygodne, myślał rozgoryczony zakonnik, z jaką łatwością wszystko to mieści się pomiędzy ludzkim uchem a wargą. 
     Mnisi weszli na osuwisko. 
     Adalbert parł przed siebie nie zwracając uwagi na swojego towarzysza. 
    Mistrz Symeon szedł powoli. Zakonnik nie ufał chybotliwym stopniom z piaskowca wetkniętym byle jak w strome zbocze góry. Oddychał z trudem. Twarz poczerwieniała mu z wysiłku. Żyły na czole nabrzmiały mu jak powrozy. Krople potu staczały się po kościstych policzkach na chudą szyję i ginęły pod jego zgrzebną koszulą. Zdyszany przystawał raz po raz dla złapania tchu, ogarniał niechętnym spojrzeniem zabudowania klasztoru, wzdychał ciężko i z ociąganiem ruszał dalej. 
      W połowie urwiska zatrzymał się i usiadł na kamiennym stopniu. Złe myśli szarpały go niczym harpie[6]. Położył się na ziemi na wznak z rozrzuconymi szeroko rękami, z wzrokiem utkwionym w ciemniejącym niebie i leżał poddając się nastrojowi chwili a wszystko, tak dla niego do niedawna jeszcze ważne, straciło nagle swoje znaczenie stając mu się odległe, obojętne, wręcz obce. 
      Po chwili gorzkich rozmyślań zakonnik otrząsnął się  z przygnębienia, podniósł się z ziemi, pokonał najbardziej stromy odcinek ścieżki i ostatkiem sił dowlókł się do chłopca, który czekał przy furcie przestępując z nogi na nogę. 
      Adalbert uderzył trzykrotnie pięścią w furtę, odczekał chwilę, po czym jeszcze raz, tym razem mocniej, zastukał ponownie. Furta uchyliła się z cichym, ledwie słyszalnym skrzypieniem zawiasów. Obaj mnisi, mijając bez słowa stojącego przy wejściu brata furtiana, weszli na tonący w wieczornych półcieniach klasztorny dziedziniec.